MBCT is erkend voor patiënten met recidiverende depressie. Zowel buitenlands als Nederlands onderzoek toont aan dat de interventie voor deze doelgroep effectiever is dan de gebruikelijke zorg in het verminderen van depressie.
Doel
Het uiteindelijke doel van MBCT is het voorkomen van terugval in depressie. Het directe/primaire doel van de interventie is een afname in piekeren en depressieve klachten en een toename in optimisme en veerkracht door het leren herkennen van - en anders omgaan met - automatische negatieve gedachtenpatronen, emotionele en lichaamssignalen.
Doelgroep
MBCT is ontwikkeld voor patiënten met terugkerende depressie en effectief bevonden voor deze doelgroep. Er zijn aanwijzingen dat de interventie ook positieve resultaten heeft bij patiënten met andere psychische aandoeningen, onder andere gegeneraliseerde angststoornis, sociale fobie, post-traumatische stress stoornis, bipolaire stoornis, psychosen, verslavingsproblemen, chronisch depressieve stoornis en persoonlijkheidsproblematiek.
Aanpak
MBCT is een 8-weekse groepsinterventie die aspecten van cognitieve therapie combineert met training in mindfulness meditatie. De kern van MBCT behelst het aanleren van vaardigheden aan patiënten om zich, zonder oordeel, bewust te worden van negatieve gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties en deze te beschouwen als voorbijgaande (mentale) gebeurtenissen in plaats van feiten.
Materiaal
Voor de uitvoering van de interventie is een trainershandleiding beschikbaar met een overzicht van de opzet van de 8 bijeenkomsten, het thema van iedere bijeenkomst, de opdrachten en het huiswerk met uitleg daarvan. Voor alle deelnemers is er een werkmap met achtergrondinformatie, opdrachten en registratieformulieren. Ook zijn er CD sets met opnames van de verschillende aandachtsoefeningen zodat deelnemers deze thuis kunnen oefenen.
Onderbouwing
Bij mensen die gevoelig zijn voor depressie krijgen neerslachtige perioden en oude cognitieve gewoonten op betrekkelijk automatische wijze de overhand. Dat heeft twee belangrijke gevolgen. Ten eerste blijft het denken in ingesleten “mentale groeven” steken, zonder dat er een effectieve uitweg gevonden wordt. Ten tweede versterkt dit gepieker zelf weer de depressieve stemming, die dan weer tot meer gepieker leidt. Zo kunnen, door zichzelf in stand houdende vicieuze cirkels, milde en voorbijgaande stemmingen escaleren tot ernstigere en ondermijnende depressieve gemoedstoestanden. Bij terugvalpreventie gaat het er om patiënten op momenten waarop een terugval dreigt, te helpen zich los te maken van deze ruminatieve, zichzelf in standhoudende mentale gewoonte. Cognitieve technieken en mindfulness vaardigheden kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Kort gezegd helpen cognitieve technieken mensen om negatieve gedachten ‘objectiever’ te bekijken. Mindfulness technieken helpen mensen om het lijden op een andere manier te benaderen.
Onderzoek
MBCT blijkt effectiever te zijn dan gebruikelijke zorg in het verminderen van depressie bij patiënten met terugkerende depressie. Ook zijn er aanwijzingen dat MBCT gunstige effecten heeft voor mensen met een angststoornis, bipolaire stoornis, psychosen, verslavingsproblemen, chronisch depressieve stoornis en persoonlijkheidsproblematiek. Meer onderzoek is nodig om de werkzaamheid van de interventie voor doelgroepen anders dan depressie, verder te onderbouwen.
Effectief volgens sterke aanwijzingen
MBCT is erkend voor patiënten met recidiverende depressie. Zowel buitenlands als Nederlands onderzoek toont aan dat de interventie voor deze doelgroep effectiever is dan de gebruikelijke zorg in het verminderen van depressie. Er zijn aanwijzingen dat MBCT ook gunstige effecten heeft voor mensen met andere psychische aandoeningen dan depressie; meer onderzoek is echter nodig om de werkzaamheid van de interventie bij deze doelgroepen verder te onderbouwen.
Erkend door
Erkenningscommissie Langdurige GGZ
6 juli 2016
