Psychische gezondheid in verpleeghuizen fors verslechterd door coronamaatregelen

Het onderzoek richt zich op de impact van de maatregelen op het welzijn van bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen vanuit het perspectief van bewoners, familieleden en zorgmedewerkers. Ook geeft het inzicht in de situatie in de woonvoorzieningen, waarbij diepgaander is gekeken naar onder andere de sociale contacten van bewoners, de organisatie van activiteiten, gezondheid, stemming en gedrag van bewoners, informatievoorziening en de zorgen die men heeft.

Eenzaamheid en gedragsproblemen door bezoekverbod

Hieruit blijkt dat het bezoekverbod een forsere impact heeft dan eerder gedacht. Ouderen die verblijven in verzorgings- en verpleeghuizen voelen zich eenzamer en psychisch kwetsbaarder dan voor de coronamaatregelen. Eén op de zeven bewoners is in meer of mindere mate eenzaam, waarbij er een toename is in de ernst en frequentie van stemmings- en gedragsproblemen ten opzichte van de periode voor de pandemie.

Meer problemen bij mentaal gezonde ouderen

Een groot deel van de bewoners, familieleden en zorgmedewerkers meldden een sterke achteruitgang in de gezondheid van bewoners door het bezoekverbod. Vooral bewoners zonder ernstige cognitieve problemen, zoals dementie, en verzorgingshuisbewoners ondervinden meer problemen als gevolg van het bezoekverbod.

Eén op de acht familieleden heeft zijn of haar naaste in de afgelopen vier weken niet gesproken of gezien. De belangrijkste redenen hiervoor waren cognitieve problemen van de bewoner, dat de bewoner digitaal contact niet begrijpt, dat er teveel onrust en verdriet bij de bewoner was en audiovisuele beperkingen. Ook gaf een kwart van de zorgmedewerkers aan dat familie zelf niet in staat was om digitaal contact te hebben.

Contact dat er is voldoet niet

Gemiddeld scoren ouderen in verzorgingshuizen door de coronamaatregelen hoog op sociale en emotionele eenzaamheid. Bewoners missen vooral het persoonlijk contact met naasten en het contact dat zij wel hebben voldoet niet. Bewoners noemden hun eenzaamheid ook tijdens het contact met familie, 35% zelfs meestal of altijd. Volgens tweederde van de familieleden was dit vaker dan voor het bezoekverbod. Verzorgingshuisbewoners gaven vaker aan dan verpleeghuisbewoners eenzaam te zijn. Een derde van de familieleden vond hun naaste zeer sterk vereenzaamd.

Nieuwe manieren van contact met naasten

Zorgorganisaties faciliteren bewoners op verschillende manieren om contact te houden met hun naasten. Bijna de helft van de medewerkers gaf aan dat extra medewerkers zijn ingeroosterd om hierbij te helpen. Ook gaf 55% van hen aan dat tablets, telefoons of laptops zijn aangeschaft. Van de familieleden vond 80% dat de organisatie alles heeft gedaan wat mogelijk was om hen in contact te brengen met hun naaste.

Aanbevelingen

In het onderzoeksrapport worden diverse aanbevelingen gedaan om op korte termijn oplossingen te bieden en de gezondheid en het welzijn van ouderen in verpleeghuizen en zorginstellingen niet verder te laten verslechteren. Onder andere maatwerkoplossingen voor het toelaten van bezoek zijn belangrijk voor het welzijn van bewoners. Afspraken over bezoek en invulling van de RIVM richtlijnen zouden zoveel mogelijk in samenspraak met de bewoner en familie tot stand moeten komen.

Vooral verzorgingshuisbewoners en bewoners zonder ernstige cognitieve problemen lopen het grootste risico op achteruitgang van psychisch welbevinden door sociale isolatie. Voor hen is het belangrijk te zoeken naar alternatieven voor contact of extra ondersteuning vanuit de woonvoorziening te bieden bij sociaal contact.

Meer over dit thema

• Coronavirus
• Monitor Woonvormen Dementie
• Mentaal Vitaal over Dementie

Over het onderzoek

In april is het Trimbos-instituut samen met een consortium van onderzoekers onder leiding van de Universiteit van Amsterdam en gefinancierd door ZonMw een onderzoek gestart naar de sociale impact van het coronavirus (COVID-19) op kwetsbare groepen. Eind mei zijn de tussentijdse resultaten van de eerste meting gepubliceerd, waaruit blijkt dat de coronamaatregelen zoals het bezoekverbod, grote gevolgen hebben op de gezondheid en welzijn van bewoners in verzorgings- en verpleeghuizen. Aan het onderzoek heeft een representatieve groep van 193 bewoners, 1609 familieleden en 811 zorgmedewerkers deelgenomen. Door de afronding van het onderzoek en nieuwe analyses is er een duidelijk beeld te schetsen van de opgelopen problematiek in verzorgings- en verpleeghuizen. De eindresultaten versterken de tussentijdse conclusies zoals een toename van gedrags- en stemmingsproblemen en sterke achteruitgang van kwaliteit van leven en algemene gezondheid van de bewoners door de strikte coronamaatregelen. | Meer info