Nieuwe cijfers drugsgebruik in Nederland in 2023

In het kort

• In 2023 hadden ruim een miljoen volwassenen cannabis gebruikt (7,6% van de volwassen bevolking). Hiermee is cannabis nog altijd de meest gebruikte drug in Nederland. Daarna volgen ecstasy, cocaïne, amfetamine, 3-MMC en ketamine.
• Vergeleken met de vorige meting in 2022 is het gebruik van lachgas in 2023 verder gedaald.
• Vergeleken met de eerste meting in 2015 is in 2023 het gebruik van cocaïne, ecstasy, LSD en paddo’s hoger, en het gebruik van GHB is lager.

Cannabis nog altijd het meest gebruikt, daarna volgen ecstasy en cocaïne

In 2023 gebruikte 10,7% van de volwassen Nederlanders één of meer soorten drugs. Als we naar de afzonderlijke drugs kijken, dan zien we relatief grote verschillen in het laatste-jaar-gebruik. Cannabis blijft koploper met 7,6%, dat zijn iets meer dan 1 miljoen volwassenen. Als tweede drug volgt ecstasy (3,8%) en daarna cocaïne (2,2%), amfetamine (1,3%), 3-MMC (1,3%), ketamine (1,2%) en paddo’s (1,0%). Minder dan 1% van alle volwassenen gebruikte lachgas, LSD, GHB of heroïne.

“Hoewel we zien dat sommige nieuwe drugs relatief hoog in de ranking staan van meest gebruikte drugs, blijft cannabis onbetwist de nummer 1. Ook is cannabis, na alcohol, de belangrijkste drug waarvoor mensen zich aanmelden bij de verslavingszorg.” – Margriet van laar, programmahoofd Drugs

Voor de meeste drugs is het gebruik veruit het hoogst onder mannen, 18-29-jarigen en hoogopgeleiden. Dat betekent niet meteen dat frequent gebruik ook vaker voorkomt onder deze groepen. Als we bijvoorbeeld kijken naar het (bijna) dagelijks gebruik van cannabis, een risicofactor voor verslaving, dan zien we dat dit vaker voorkomt onder laag- dan hoogopgeleiden.

Toename gebruik cocaïne, ecstasy, LSD en paddo’s op de lange termijn, gebruik lachgas en GHB gedaald

Vergeleken met de vorige meting in 2022 is in 2023 het laatste-jaar-gebruik van de meeste drugs onder volwassenen in Nederland weinig veranderd. Alleen het gebruik van lachgas ligt opnieuw lager. Dit daalt al sinds 2019.

Op langere termijn zijn meer veranderingen zichtbaar. Vergeleken met de eerste meting in 2015 hebben in 2023 meer volwassenen in het laatste jaar cocaïne, ecstasy, LSD en paddo’s gebruikt. Het GHB-gebruik is in 2023 lager dan in 2015. Het gebruik van cannabis, amfetamine en heroïne is in 2023 op hetzelfde niveau als in 2015.

Hieronder een paar middelen uitgebreider bekeken:

3-MMC en ketamine op plaats 5 en 6 van de meest gebruikte drugs

Wat opvalt is dat relatief veel volwassenen de ’minder traditionele’ drugs 3-MMC of ketamine hebben gebruikt. Het gebruik van 3-MMC en ketamine is met name hoog onder 18-29-jarigen. Ter illustratie: 5,2% van de 18-29-jarigen heeft in het laatste jaar 3-MMC gebruikt, tegenover 0,9% van de 30-49-jarigen en 0,1% van de 50-plussers.

• Klik hier voor de laatste 3-MMC-cijfers.
• Klik hier voor de laatste ketaminecijfers.

In andere onderzoeken, zoals Het Grote Uitgaansonderzoek, wordt gesignaleerd dat het gebruik van 3-MMC en ketamine is toegenomen in afgelopen jaren. Bij het Drugs Informatie en Monitoring Systeem is het aantal ingeleverde drugsmonsters die gekocht zijn als 3-MMC meer dan verdubbeld vergeleken met 2022. De Monitor Drugsincidenten registreerde in 2022 een toename in het aantal vergiftigingen met 3-/4-MMC en ketamine op de spoedeisende hulp.

• Luister meer over het gebruik en de risico’s van 3-MMC.
• Kijk hier ons webinar terug over 3-MMC.

Ecstasy- en cocaïnegebruik op lange termijn gestegen

Het ecstasygebruik in het laatste jaar steeg van 2,8% in 2015 naar 3,8% in 2023. Deze stijging deed zich met name voor onder mannen, 18-29-jarigen en 30-49-jarigen en mensen die wonen in (zeer) sterk stedelijke gebieden.

Het gebruik in het laatste jaar van cocaïne steeg tussen 2015 en 2023 van 1,6% naar 2,2%. Deze stijging deed zich met name voor onder mannen en 18-29-jarigen.

• Klik hier voor de laatste ecstasycijfers.
• Klik hier voor de laatste cocaïnecijfers

Lachgasgebruik is verder gedaald

Sinds 2019 daalt het gebruik in het laatste jaar van lachgas onder volwassenen geleidelijk. Ook vergeleken met de vorige meting van 2022 is in 2023 het gebruik van lachgas weer verder afgenomen, van 1,3% naar 0,9%. In de eerste meting in 2018 lag dit percentage nog op 2,7%. Met name jongvolwassenen van 18-29 jaar gebruiken lachgas. In deze leeftijdsgroep daalde het gebruik van 5,6% in 2022 naar 3,5% in 2023.

Lachgas voor recreatief gebruik is per 1 januari 2023 verboden. De daling in het gebruik van lachgas heeft zich dus al voor het lachgasverbod ingezet. Mogelijk komt dit doordat er voor de invoering al veel media-aandacht was voor het verbod op lachgas en de gezondheidsrisico’s van het gebruik.

• Klik hier voor de laatste lachgascijfers.

Gebruik van heroïne laag, maar waarschijnlijk een onderschatting

Minder dan 0,1% van de volwassenen gebruikte in 2023 heroïne. Waarschijnlijk zijn deze cijfers een onderschatting. (Probleem)gebruikers van opioïden, zoals heroïne en methadon, en andere harddrugs, zoals crack-cocaïne, komen in mindere mate terecht in steekproeven uit de algemene bevolking. Dit komt onder meer doordat een gedeelte van deze groep rondzwerft, in een (justitiële) instelling verblijft, of anderszins uit beeld is.

In 2023 is het Trimbos-instituut in samenwerking met Stichting Mainline het OPAAK-onderzoek gestart om meer inzicht te krijgen in de omvang van het problematisch harddrugsgebruik en de hulpbehoefte van gebruikers.

“De meeste volwassenen gebruiken geen drugs. Maar in sommige groepen is het gebruik hoog en problematisch. Die groepen blijven vaak onder de radar in algemeen landelijk bevolkingsonderzoek. Daar spelen wij op in met nieuwe vormen van monitoring, bijvoorbeeld door het gebruik van resultaten van rioolwateronderzoek.” – Margriet van Laar, Programmahoofd Drugs

25 jaar Nationale Drug Monitor

De Nationale Drug Monitor geeft een overzicht van de laatste cijfers over het gebruik van alcohol, tabak en drugs. Ook worden ontwikkelingen in wetgeving, beleid en alcohol- en drugsgerelateerde criminaliteit en overlast beschreven. Het Trimbos-instituut maakt dit overzicht samen met het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Dit doen we in 2024 al 25 jaar.

• Lees meer over wat de NDM de afgelopen 25 jaar heeft betekend voor het Nederlands drugsbeleid.

De laatste feiten, cijfers en trends zijn te vinden op de website www.nationaledrugmonitor.nl. De website wordt voortdurend op basis van de nieuwste gegevens geactualiseerd. Zo blijft u altijd up-to-date.