Vapen: preventietips voor zorg, onderwijs en gemeenten
Werk jij met jongeren en wil jij weten hoe je kunt omgaan met roken of vapen? Informatie en links over jongeren en vapen zijn op deze pagina te vinden.
Kennis over vapen
Vapes bevatten vaak hoge doses nicotine. Ze zijn daarom verslavend en jongeren lopen makkelijk een nicotinevergiftiging op. Vapes bevatten zware metalen, kankerverwekkende stoffen en andere giftige stoffen. Ze verstoren de aanleg van de hersenen en kunnen op termijn schade veroorzaken op veel plekken in het lichaam.
Jongeren die vapen beginnen makkelijker met roken. En jongeren die vapen, roken vaak ook. De vraag of een e-sigaret schadelijker is dan een tabakssigaret gaat zeker voor jongeren niet op. Jongeren kunnen beter helemaal niet beginnen aan een verslavend product. Voor hen geldt de vergelijking: inademen van schone lucht of starten met een verslavend en schadelijk product? Vapes zijn zo ontworpen dat ze extra aantrekkingskracht hebben op jongeren. Dat komt door de smaakjes en felle kleuren. Ze worden actief onder jongeren gepromoot. Veel vapes zijn illegaal. Meer over regelgeving is te vinden bij de NVWA: Vapes en e-sigaretten | NVWA
Meer over vapen en de e-sigaret is te vinden:
Cijfers vapen
Bijna net zoveel jongeren vapen als roken. En een groot deel van de jongeren dat maandelijks vapet, rookt ook sigaretten.
- het Peilstation onderzoek middelengebruik is een landelijk onderzoek onder scholieren van 10 tot en met 18 jaar
- de Mbo-middelenmonitor (2023) biedt informatie over het middelengebruik van mbo-studenten
- de Gezondheidsmonitor van GGD'en, GGD-GHOR, het RIVM en CBS geeft een landelijk, regionaal en lokaal beeld.
- in de jongerenmonitor tabaks- en nicotineproducten zijn verdiepende cijfers te vinden over het gebruik van de e-sigaret bij jongeren
Preventieprogramma's voor scholen
Voorkomen dat jongeren beginnen met vapen is belangrijk. Scholen kunnen op verschillende manieren aandacht besteden aan het voorkomen van vapen en roken. Als je vermoedt dat een kind vapet of rookt, ga dan in gesprek en geef informatie. Daarnaast kunnen scholen werken aan een gezonde schoolomgeving en in de les aandacht besteden aan roken en vapen.
Wanneer is preventie op school effectief?
Een school kan het beste kiezen voor een integrale aanpak, waarbij ze zich richten op de kinderen én de omgeving. Om te voorkomen dat kinderen gaan roken of vapen, is het belangrijk dat ze er zo weinig mogelijk mee in aanraking komen. Zo kunnen scholen actief de norm uitdragen dat roken en vapen niet normaal is en niet wordt geaccepteerd. We raden aan om dit in het schoolbeleid vast te leggen. Leerkrachten kunnen in de les wel aandacht besteden aan een gezonde sociale norm door de nadruk te leggen op het feit dat de meeste kinderen niet roken en vapen. Klassikale lessen aan te jonge kinderen raden we om deze reden af.
Ouders hebben ook een belangrijke rol bij de preventie en het is goed als scholen hen betrekken. Ouders kunnen een krachtig signaal afgeven door duidelijke regels te stellen en deze consequent te handhaven.
Preventieprogramma Helder op School
Helder op School is een integraal preventieprogramma dat aandacht besteedt aan roken en vapen. Het gaat uit van vier pijlers: beleid, ouderparticipatie, signalering en educatie. Bekijk de verschillende lespakketten van Helder op School:
Voor een goede uitvoering van deze lespakketten kun je contact opnemen met de afdeling preventie van de lokale instelling voor verslavingszorg of met de Gezonde School Adviseur van de GGD. Zij kunnen ondersteunen bij het opzetten van de vier pijlers.
Lespakket 'Vapen: jouw keuze'
Artsen hebben een lespakket gemaakt alleen gericht op vapen: Vapen. Jouw keuze. Dit lespakket gaat in op de gevaren van vapen en de invloed van de tabaksindustrie.
Preventieprogramma voor gemeenten
'Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)' helpt gemeenten te werken aan gezonde en gelukkige jongeren. Daar hoort ook het voorkomen van roken of vapen bij. De aanpak is gebaseerd op het succesvolle IJslandse preventiemodel. Gemeenten die aan de slag willen met OKO kunnen deelnemen aan het implementatietraject.
Informatie en filmpjes voor jongeren en ouders
Voor ouders
- Informatie van Helder Opvoeden over wat je kunt doen als je vermoedt dat je kind rookt of vapet.
- Filmpje van 'Artsen slaan alarm' over het gesprek rondom vapen.
- Homepage van 'Artsen slaan alarm' met vier feiten over vapen.
Stoppen met vapen
Aan informatie over stoppen met vapen wordt nog gewerkt. Kijk ondertussen op ikstopnu.nl of op thuisarts.nl.
