Nieuws |

Monitor brengt depressiepreventie op lokaal niveau in kaart

20 juni 2023

Ongeveer een kwart van de Nederlanders krijgt ooit te maken met een depressie. Preventie van depressie is belangrijk en in veel gevallen kosteneffectief. Tegelijkertijd is de preventie van depressie uitdagend omdat het een samenhangende en lokale aanpak vraagt: gericht op verschillende doelgroepen en in verschillende leefomgevingen. De nieuwe factsheet ‘Depressiepreventie op lokaal niveau’ brengt in kaart hoe er aan mentale gezondheid en de preventie van depressie binnen gemeenten wordt gewerkt.

Het Meerjarenprogramma Depressiepreventie richt zich op depressiepreventie bij zes groepen mensen met een hoog risico op het ontwikkelen van een depressie: jongeren, aanstaande en pas bevallen moeders, werkenden in stressvolle beroepen, huisartspatiënten, mantelzorgers, en mensen met een chronische aandoening. Voor elk van deze groepen wordt in het Meerjarenprogramma een sluitende ketenaanpak voor depressiepreventie ontwikkeld.

De Gemeentelijke monitor depressiepreventie kijkt daarom in het bijzonder naar de lokale inzet van deze ketenaanpakken ten behoeve van deze zes risicogroepen. De monitor is onderdeel van een bredere Monitor Meerjarenprogramma Depressiepreventie, uitgevoerd door het Trimbos-instituut in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport.

Depressiepreventie in kaart brengen

In de Gemeentelijke monitor depressiepreventie zijn meerdere onderzoeksmethoden met elkaar gecombineerd. Allereerst is een documentanalyse gemaakt van lokale coalitieakkoorden, preventieakkoorden en gezondheidsnota’s, waarin gemeenten hun visie en beleidsplannen vastleggen. In samenwerking met de VNG, GGD GHOR Nederland en Open Raadsinformatie zijn deze documenten verzameld, waarna zij geanalyseerd zijn door middel van een eenvoudig “textmining”-algoritme. Dit algoritme doorzocht alle documenten op relevante termen zoals ‘depressie’, ‘mentale’ en ‘psychische’ gezondheid. Zo werd zichtbaar welke gemeenten al actie ondernemen op mentale gezondheid en depressiepreventie, of daar plannen voor gemaakt hebben. Vervolgens zijn interviews gehouden met beleidsmedewerkers van tien gemeenten die als interessant naar voren kwamen uit de documentanalyse. In deze gesprekken zijn inspirerende voorbeelden en praktische aanbevelingen opgehaald voor andere gemeenten.

Vooral lokale aandacht voor mentale gezondheid, minder voor depressiepreventie

De monitor wees uit dat mentale gezondheid in een groot aantal gemeenten als thema op de agenda staat. Het thema wordt genoemd in ongeveer de helft van de coalitieakkoorden en in meer dan driekwart van de preventieakkoorden. In gemeenten waar een hoog risico op angst of depressie vaker voorkomt, was het thema iets vaker terug te vinden.

De specifieke term depressie komt een stuk minder voor in de onderzochte documenten dan mentale gezondheid. Deze term depressie wordt zelden teruggevonden in coalitieakkoorden en komt voor in slechts een derde van de preventieakkoorden. Depressie werd vooral genoemd in gemeenten met een hoog inwoneraantal, mogelijk doordat deze grotere gemeenten meer capaciteit hebben om specifieke gezondheidsproblemen uit te lichten.

De interviews met beleidsmedewerkers lieten zien dat er uiteenlopende aanpakken ingezet worden om aan mentale gezondheid en depressiepreventie te werken, maar dat specifieke depressiepreventie programma’s doorgaans uniek zijn binnen hun gemeenten.

Inspirerende voorbeelden

Er komt steeds meer aandacht voor mentale gezondheid in lokaal beleid. Tegelijkertijd staat de preventie van depressieve stoornissen bij veel gemeenten nog niet op de agenda. Een aantal gemeenten voert momenteel pilots uit waarin volgens een ketenaanpak gewerkt wordt aan depressiepreventie. In de factsheet zijn deze voorbeelden opgenomen om andere gemeenten te inspireren om ook aan de slag te gaan met depressiepreventie op lokaal niveau.