In gesprek met Allard Detiger: “Het is erg lastig als je moeder borderline heeft, maar je wilt er wel voor haar zijn.”

Kinderen uit gezinnen waar één of beide ouders psychische problemen en/of een verslaving hebben, ook wel KOPP/KOV in het kort genoemd, krijgen te maken met verschillende ingrijpende gevolgen. Een voorbeeld hiervan is het op zich nemen van mantelzorg. Dit heeft voor het kind, ook op latere leeftijd, gevolgen. Om een beter beeld te geven van KOPP/KOV, interviewen wij periodiek iemand die betrokken is bij soortgelijke gezinnen. Dit keer interviewen wij zelfs een KOPP-kind zelf.

Allard Detiger is opgegroeid met een moeder met borderline en wordt in dit blog geïnterviewd door Vera Ramaker, wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut. Na 20 jaar minimaal contact te hebben, komt Allard weer in contact met zijn moeder doordat de politie haar aantrof in een verwaarloosd huis. Vanaf dat moment start Allard met het maken van de documentaire ‘Puinhoop’. Hij geeft daarmee inzicht hoe hij het ervaart om voor zijn moeder te zorgen in haar laatste levensfase en hoe het was op om te groeien als KOPP-kind.

Wanneer realiseerde jij je dat het bij jou thuis anders was dan bij anderen?

“Vanaf het moment dat mijn acht jaar oudere broer het huis uit ging, werd de situatie thuis erger. Ik was destijds tien jaar oud en was vanaf dat moment alleen met mijn moeder. Er mochten minder kinderen bij ons naar binnen, omdat mijn moeder dat namelijk heel onprettig vond. De gordijnen waren altijd dicht en de televisie stond altijd aan. We aten ook niet meer aan tafel.

Als ik bij andere kinderen kwam heerste er een andere sfeer, zoals ouders die een bakje chips kwamen brengen of samen aan tafel aten. Ik zag wel dat het bij mij thuis anders ging, maar ik was er nooit echt bewust mee bezig. Ik was vooral veel weg van huis, bijvoorbeeld door te sporten of te spelen bij vriendjes. Het realisatiemoment kwam pas echt toen ik 18 jaar oud was en veel bij mijn vriendin thuis kwam.”

Op welke leeftijd kwam je erachter dat dit kwam doordat je moeder borderline had?

“Ik kwam er pas tijdens het maken van de documentaire achter dat mijn moeder borderline had. Vanaf dat moment kon ik realiseren dat mijn moeder dingen zei vanuit bijvoorbeeld een emotieregulatiestoornis. Als ik vroeger bijvoorbeeld viel, dan draaide het gelijk om haar in plaats van dat ze mij ging troosten. Nu ik besef dat ze niet altijd empathisch kon zijn, helpt het mij om er meer vrede mee te hebben.”

Zijn er dingen die jij graag anders had gezien qua hulpverlening in je jeugd?

“Er was geen hulpverlening bij ons thuis. Mijn moeder maakte zich wel eens druk over school of anderen die er iets van zeiden. Op die momenten wisselde ik ook vaak weer van school. Ik denk dat er daardoor vaak net niet genoeg tijd of grip was om in te grijpen. In de omgeving wisten ze wel dat er veel rotzooi thuis was en dat mijn moeder heel dramatisch kon reageren, maar zover ik weet hebben ze er nooit iets mee gedaan.

“Ik weet ook niet of onze omgeving door had dat mijn moeder een psychiatrisch patiënt was.”

Wat heeft jou in jouw jeugd heel erg geholpen?

“Ik zocht voornamelijk afleiding in andere activiteiten. Ik praatte niet echt over de problemen. Ik denk dat ik dit mentaal als kind ook heb afgesloten. Door schaamte en verdriet hield ik veel voor mijzelf. Daarnaast wist ik ook niet beter. Achteraf gezien had ik ook wel vrienden die in een soortgelijke situatie opgroeiden. We zochten wel steun bij elkaar, maar niet persé door erover te praten.”

“Je voelt je niet gezien, en dat is super onprettig als kind. Bij alles wil je dan jezelf laten zien wie en wat je bent.”

Wat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat je afstand nam van je moeder?

“Op mijn 18e wilde ik graag op kamers. Mijn moeder was het daar totaal niet mee eens. Ze verweet mij dat ik haar in de steek liet. Ik ben toen naar het jongereninformatie punt gegaan om advies te vragen hoe ik toch het huis uit kon gaan. Uiteindelijk heb ik zelf hulpverlening ontvangen en daar kreeg ik ook het advies om meer afstand te nemen van mijn moeder.

Ook al nam ik bewust afstand van mijn moeder, was het niet zo dat ik haar nooit meer sprak. Ik zag haar af en toe nog wel, maar nooit in haar eigen huis. De grens tussen de keuze voor jezelf en de ander vind ik het meest ingewikkeld. Ik vond het namelijk ook wel zielig voor haar. Ik wist namelijk ook dat er weinig mensen waren die nog met haar om wilden gaan. Je houdt uiteindelijk wel van je moeder.”

“Wanneer maak je de keuze voor jezelf en hoe neem je afstand? Dat is gewoon een zoektocht.”

Kan je vertellen wat voor een impact de borderline van je moeder op jou had en wat je moeilijk vond aan de situatie toen je besloot voor haar te zorgen?

“Mijn moeder belde mij vaak de hele dag door. Haar problemen en gedrag hadden veel invloed om mijn eigen stemming, mijn relaties en ook wel op mijn eigen geluk en mentale gesteldheid. Ze kon bijvoorbeeld ook dreigen met zelfmoord. Of nare dingen zeggen over mijn vriendin of anderen om ons heen. En aan de ene kant probeer je het niet serieus te nemen maar aan de andere kant drukt dit wel op je.”

Wat waren de positieve aspecten? Wat heeft het jou gebracht?

“Er zijn veel dingen die zowel positief als negatief zijn. Ik kan nu makkelijker over gevoelens en emoties praten. En nu snap ik ook dat mensen een levensloop hebben en je makkelijk in een bepaalde valkuil terecht kan komen. Ook voerde mijn moeder altijd makkelijk gesprekken met andere mensen. Dit heb ik wel van haar overgenomen. Daarnaast voelde ik altijd veel druk om het goed te doen, maar dit heeft er ook voor gezorgd dat ik veel doorzettingsvermogen heb.”

Wat overtuigde jou om toch de zorg voor je moeder op jou te nemen en deze documentaire over je eigen leven te maken?

“Ik heb helemaal niet nagedacht over of ik de zorg voor mijn moeder op mij wilde nemen. Ik had ook niet het idee dat ik daar een keuze in had. Ik was de mantelzorger en instanties belden mij. Naar mijn idee ziet de hele maatschappij het als de rol van het kind om voor je ouder te zorgen.

Op het moment dat ik gevraagd werd om naar mijn moeders huis te gaan, heb ik gewoon een camera gepakt en ben ik gestart met filmen. Het filmen hielp mij ook om een soort van afstand te creëren. Hierdoor zag ik mijn leven en de gehele situatie als een soort van film. Gedurende het proces ben ik het ook meer op mezelf gaan betrekken.”

“Hoe ingewikkeld de situatie en relatie met je ouder ook is, je moet er wel mee leren leven. Deze acceptatie kan je verder brengen.”

Wat wil je met jouw documentaire overbrengen op de kijkers?

“Mijn film geeft geen oplossingen voor mensen die in een soortgelijke situatie zitten, maar ik hoop deze mensen zich herkennen in het verhaal. Dat ze zien dat het belangrijk is om eerlijk en open te durven zijn over de problemen die je kan hebben. Dat je door erover praten er verder mee kan komen. En dat de documentaire laat zien dat ze niet de enige zijn die met problemen worstelen.”

Puinhoop – de film

De documentaire ‘Puinhoop’ ging in première op het Nederlands Filmfestival. Vanaf 27 oktober is de documentaire in verschillende filmtheaters te zien én on demand op Picl.

Ook zijn er een aantal speciale vertoningen van de documentaire, inclusief nagesprek met regisseur Allard Detiger en een medewerker van het Trimbos-instituut:

• 28/10 Het Ketelhuis Amsterdam

Sprekers: Tessa van Doesum (Trimbos) en Allard Detiger (regisseur Puinhoop)

• 29/10 ’t Hoogt Utrecht

Sprekers: Linda Bolier (Trimbos) en Allard Detiger (regisseur Puinhoop)

• 30/10 Schuur Haarlem

Sprekers: Margriet Formanoy (Trimbos),  Allard Detiger (regisseur Puinhoop) en Frénk van der Linden (journalist en moderator)

• 02/11 LantarenVenster Rotterdam

Sprekers: Tessa van Doesum (Trimbos) en Allard Detiger (regisseur Puinhoop)

• 03/11 De Lieve Vrouw Amersfoort

Sprekers: Elisa Duinhof (Trimbos) en Allard Detiger (regisseur Puinhoop)

> Meer weten over ‘Puinhoop’? Ga naar de website van Cinedeli