Vragen?
Het Peilstationsonderzoek is een landelijk onderzoek naar roken, vapen, drinken, drugsgebruik, digitale mediagebruik en mentale gezondheid onder scholieren van 10 tot en met 18 jaar.
Op de pagina Kerncijfers 2023 vindt u een samenvatting van de meest recente cijfers van het Peilstationsonderzoek.
Uitvoering onderzoek
Het Peilstationsonderzoek wordt sinds 1984 elke vier jaar uitgevoerd, met in 2013 de laatste meting. Dat doen wij met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). In 2023 deden ruim 9.000 leerlingen van het basisonderwijs (groep 7 en 8) en het voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO en VWO) doen mee aan het onderzoek. Naast middelengebruik stellen wij ook vragen over sociale media, gamen, gokken en mentale gezondheid.
Onderzoek scholieren
Het Peilstationsonderzoek beantwoordt onder andere de volgende vragen:
- Hoeveel scholieren roken, drinken en blowen en hoe vaak doen zij dat?
- Hou oud zijn scholieren als zij gaan experimenteren met alcohol of roken?
- Wat zijn de trends in het gebruik van deze middelen onder scholieren?
- Hoeveel scholieren voldoen aan de criteria voor problematisch sociale media gebruik en gamen?
- Hoeveel scholieren spelen een online gokspel?
Naast cijfers over het gedrag van scholieren, bekijken we ook subgroepen. Bijvoorbeeld of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes en naar leeftijd.
Onderzoek ouders
Sinds 2007 wordt ook aan ouders van scholieren van het voortgezet onderwijs gevraagd om een vragenlijst in te vullen. We vragen bijvoorbeeld wat hun opvattingen zijn over middelengebruik onder jongeren en de opvoedstrategieën die zij daarbij zelf als ouder hanteren. Het laatste onderzoek onder ouders is in 2021 uitgevoerd, als onderdeel van het HBSC-onderzoek.
Onderzoek schooldirectie, zorgcoördinator en leerkracht
Onder deelnemende middelbare scholen wordt ook bij aan de school gevraagd om een vragenlijst in te vullen. We willen graag weten wat scholen doen in het kader van beleid en preventie van middelengebruik, sociale media en gamen. De resultaten geven ons inzicht in hoe het beleid op scholen zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Dit kan voor preventieprofessionals en beleidsmakers aanknopingspunten bieden om schoolbeleid verder te ontwikkelen of te ondersteunen.
Landelijk beleid en preventie
Door het langdurige karakter van het Peilstationsonderzoek maakt het onderzoek belangrijke trends in het middelengebruik van kinderen en jongeren zichtbaar. Het Peilstationsonderzoek levert dé landelijke cijfers voor de onderbouwing van beleid op gebied van middelengebruik en preventieprogramma’s zoals NIX18, de Gezonde School en Rookvrije Start. De resultaten van het onderzoek worden opgenomen in de Leefstijlmonitor van het RIVM. Hierin worden gegevens verzameld op het gebied van leefstijl gerelateerde thema’s. Ook vormden de resultaten uit voorgaande onderzoeken de basis voor het Nationaal Preventieakkoord waarin het terugdringen van roken en problematisch alcoholgebruik centraal staat.
Gezondheid en welzijn
We doen ook onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van scholieren (HBSC). Het Peilstationsonderzoek en HBSC genereren allebei cijfers over het middelengebruik van jongeren in Nederland. Hierdoor hebben wij hierover elke twee jaar actuele gegevens beschikbaar:
Cijfers middelengebruik scholieren
Europese cijfers
Tegelijk met de dataverzameling voor het Peilstationsonderzoek wordt op de deelnemende scholen ook data verzameld ten behoeve van een internationaal onderzoek (ESPAD). Deze gegevens maken het mogelijk om het middelengebruik van 15- en 16-jarige scholieren in Nederland te vergelijken met dat van scholieren in andere Europese landen.
